Yönetim Sistemi Sorunları ve İktidar

Yasal metinlerle getirilen düzenlemelerin varlığı sistemin de buna göre işlediğinin göstergesi değildir. Son dönemlerde hızı yavaşlamakla hatta tamamen durmakla birlikte uzun süre önce Avrupa Birliğine üyelik başvurusunda bulunan ve aday ülke statüsüne geçmeye çalışan Türkiye’ye yönelik bir takım takvimler hazırlanmıştı. Türkiye de bu takvime göre yasal metinleri kabul ediyor ve Avrupa Birliğine artık bizi kabul etmenizin önünde bir engel kalmadı diyerek adaylık sürecinde ilerlemeye çalışıyordu. Buna karşın Avrupa Birliği yasal düzenlemelerin yapılması yeterli değil uygulamayı da görmek gerekir diyerek Türkiye’ye yeni ödevler veriyordu. Buradan da anlaşılıyor ki dünyada yazılı bir metni kabul etmiş olmak o standartları sağladığınız anlamına gelmiyor.

Yasal metinde getirilen düzenlemenin uygulanmasında bir sistemin kurulması, bu sistemin işletilmesi, sistemin verimlilik yönüyle sürekli değerlendirilip geliştirilmesi gerekiyor. Ülkemizde hemen her konuda var olan metinler pek çok düzenleme içermekle birlikte bu düzenlemelerin hayata geçtiğini görmek neredeyse imkansız. Uygulamada yaşanan ile kağıt üzerinde yaşanan her zaman birbirinden farklı. Bu durum niteliksiz bir yönetim ve devlet yapısının var olmasından kaynaklanıyor. Devlet yapısı tarihi süreç içinde zamanla oluşuyor. Yönetim de bir kültür içinde oluşuyor. Türk devlet ve yönetim geleneğine bakıldığında yönetenlerle yönetilenler arasında devasa bir uçurum her dönemde olmuş. Yönetenler yönetirken kimseye danışmamayı, kendi bildiği gibi gücü keyfince kullanmayı, gücü kullanırken sınırlanmayı hiçbir zaman kabul etmemiş. Hesap verme geleneği hiçbir dönemde oluşmamış. Devlet ve yönetim kültürü tepede bu şekilde iken aşağıda farklı değil. Zaten aşağı ile tepe arasında uyum olmasa böyle bir kültür de oluşamazdı. Aşağıda yani toplumun içinde bireyler arası ilişkilerde de benzer bir kültür var. Herkes imkanı, gücü ve fırsatı bulduğu anda kendi keyfi isteklerine göre kullanmaya başlıyor. Toplumun içinde tartışma, sorgulama, soru sorma gibi alışkanlıklar her zaman olumsuz görülüyor. İtiraz eden, soru soran, sorgulayan kişiler bir şekilde yok edilmeye, susturulmaya, pasifize edilmeye, dışlanmaya çalışılıyor. Toplumun içinde var olan bu kültür devlet ve yönetim sistemi düzeyinde de aynı mantıkla işliyor. Devleti yönetenler sahip oldukları imkanları kendi saltanatları, kişisel arzuları için kullanıyorlar. Yönetirken alınması gereken kararları danışarak, konuşarak, tartışarak almıyorlar. Danışıyor gibi görünse dahi istendik şekilde karar çıkması için bilgi kendine göre bir anlayışla gizleniyor. Yeterli, açık ve şeffaf bilgi paylaşımı yapılmıyor. Bilgi tekelde tutulması gereken gizli bir nitelik olarak saklanıyor. Böyle olunca ortaya farklı fikirlerin çıkabilmesi, iyi bir analiz ve değerlendirme yapılabilmesi mümkün olmuyor. En üst düzeydeki devlet yönetiminden sorumlu birimler ve bireyler bir altlarında yer alan birimleri iş ortağı olarak görmek yerine yönetilecek, güdülecek, talimat verilecek bir aşağı sınıf olarak görüyor. Aşağıdakiler bilmez, anlamaz anlayışı ile kapalı bir sistem oluşturuluyor. Bu kapalı sistemde her yetki sahibi kendi özel alanında bir saltanat kuruyor. Herkes kendi imkanı ve gücü oranında çevresinde oluşturduğu özel alanlarda kendi saltanatını kurarak kaynakları kendine çevirmeye çalışıyor. Bu yönetim anlayışında toplumun tümünü düşünerek hareket edebilmek mümkün değil. 

Mevcut iktidar güce sahip oluncaya kadar topluma siyaset meydanlarında hep size efendi olmaya gelmiyoruz, hizmetkar olmaya geliyoruz söylemi ile yaklaştı. Buna inanan yığınlar yirmi yıla yakın bir zamandır bu iktidarı başında tutuyor. İktidar da toplumun kendisine gösterdiği bu teveccühü adım adım kendi kişisel iktidarını kurmada kullandı. 2002-2010 arası dönemde gücün pekiştirilmesini sağlayacak bir yapı kurulması için yapılan mücadele 2010 yılında sonuç verdi. Bu tarihten sonra aslında sahip olunan güç gerçek anlamda toplumun yararı için kullanılabilseydi devletin ve yönetim sisteminin geçmişten bu yana getirdiği pek çok sorunlu alan çözüme kavuşturulabilirdi. Gerçek anlamda toplumu düşünen bir devlet yönetim sistemi kurularak kaynaklar toplumun tüm kesimleri için adaletli bir şekilde dağıtılabilirdi. Adaletli bir paylaşım sistemi sayesinde toplumda birlik ve beraberlik ruhu güçlendirilebilirdi. Geçmişte toplumun büyük çoğunluğunu dışlayan seçkinci anlayış yok edilerek tüm toplum kesimlerini içine alacak bir toplumsal temel kurulabilirdi. Mevcut iktidar bunu yapmak yerine kendinden olanları önceleyen bir siyasi tek parti iktidarı oluşturdu. Kaynakların dağıtımında siyasi partinin sahip olduğu can alıcı rolü gören herkes amacına ulaşabilmek için siyasi partinin rengine bürünmek gerektiğini görünce herkes bu noktaya adeta üşüştü. Ortaya çıkan teveccühü toplumun yararına kanalize etmek yerine iktidar bundan nemalanmayı tercih etti. Siyasi iktidarın tek lideri konumuna gelen Recep Tayyip Erdoğan bu sistemi kendine hizmet eder bir hale dönüştürdü. Toplumda var olan karizmatik cazibesini kullanarak önce toplumu sonra tüm devleti kendi kişisel anlayışına göre şekillendirmeye çalıştı. Bununla birlikte bir kişinin gücü, yeteneği ve imkanları her zaman sınırlıdır. Sınırlı olan kişisel güç kullanıldıkça tükenir. Bugün de olan liderin tükenişinin had safhaya çıkmasıdır. Lider her şeye sahip olmaya çalışırken sahip olduğu sınırlı gücü tüketmeye başladı. Tükenen lider kendisi ile birlikte tüm toplumu ve devlet sistemini peşinden sürüklüyor. Liderin etrafındakiler de kendilerine sağlanan menfaatlerden mahrum olmama veya geçmişte yapılan yanlışlardan dolayı hesap sorulma korkusu ile lideri terk etmemeye çalışıyor gibi görünüyorlar. Bu gidişin durdurulması çok da mümkün görünmüyor. 

 

                  Muhalifbakış

                                                                          izmirmuhammedali@gmail.com